درس هایی از کرونا برای موزه‌داران
درس هایی از کرونا برای موزه‌داران
درس هایی از کرونا برای موزه‌داران – صنعت گردشگری به دلیل وحشت جهانی ناشی از ویروسی که دامنه و مدت آن هنوز ناشناخته است وارد بحران بزرگی شد؛ در واقع تاثیر این ویروس بر جهانگردی جهان غیر قابل انکار است. هتل ها، خطوط هوایی و موزه‌ها بخش‌هایی از این صنعت هستند که بیشترین زیان را متحمل شدند.
ویروس کرونا که از شهر ووهان چین سرچشمه گرفت در ابتدا به عنوان یک مشکل محوری برای این کشور دیده می‌شد، اما طولی نکشید که تبدیل به یک بحران جهانی شد، این ویروس اکنون افراد بسیاری را در سراسر جهان آلوده کرده و از بین برده است. این امر تأثیر به سزایی بر مسافران گذاشته، بلکه بر کسانی که در صنعت گردشگری فعال هستند نیز تأثیر داشته است. صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت آسیب پذیر در نظر گرفته می‌شود که به دلیل هرگونه شوک یا استرس داخلی و خارجی به سرعت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
محدودیت‌های مسافرتی، بسته شدن مرزها، هتل‌ها، رستوران‌ها، اماکن تاریخی و تفریحی از جمله اثرات شیوع بیماری کرونا بر حوزه گردشگری بودند. با گسترش بیماری و شروع قرنطینه خانگی موزه‌ها از جمله اماکنی بود که تصمیم به تعطیل کردن آنها گرفته شد، اما این تعطیلی تأثیرات و زیان‌های بلند مدتی داشت که نمی‌توان از آن چشم پوشید.
سجاد باغبان ماهر، مدیرگروه رشته موزه و گردشگری دانشگاه هنر اصفهان در گفتگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: برای تمامی مردم به نحوی آشکار است که حوزه گردشگری و میراث فرهنگی و به دنبال آن موزه‌ها به شدت تحت تأثیر این شرایط قرار گرفت؛ در حال حاضر بیشتر بحث‌ها و توجه‌ها به سوی ضررهای اقتصادی کرونا است که البته بسیار مهم است، چراکه معیشت بسیاری از مردم در حوزه گردشگری را تحت تأثیر خود قرار داده است.
وی می‌افزاید:بخش بسیاری از ضرری که متوجه حوزه میراث فرهنگی از جمله موزه‌ها شد، بیش از آنکه ضرر اقتصادی باشد، ضرر معنوی است. در واقع ساختار موزه‌های ما مبتنی بر کسب درآمد از طریق فروش بلیط نیست، بلکه موزه‌ها هزینه‌های خود را از منابع دولتی یا اسپانسر خصوصی تأمین می‌کنند. بنابراین بیشتر مشکل موزه‌ها را شاید به نوعی بتوان قهر مردم و فاصله گرفتن آنها از بازدید دانست؛ چراکه بیماری کرونا شوک بزرگی به کل جهان وارد ساخت و در خوش‌بینانه ترین حالت به نظر می‌رسد تا ماه‌ها ادامه داشته باشد.
فرصت‌های برابر موزه‌ها در فضای مجازی
به دنبال تعطیلی‌های گسترده تلاش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای ادامه فعالیت این بار در بستر فضای مجازی آغاز شد؛ تا اینگونه به نیاز مخاطبان خود پاسخ گوید. بنابراین تفاهم نامه‌ای میان وزارت میراث فرهنگی و سازمان فناوری اطلاعات امضا شد؛ که بر اساس آن بنا شد برنامه‌ای مشخص برای بازدید مجازی از موزه‌ها، کاخ موزه‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی اجرا شود.
باغبان ماهر در این خصوص اظهار می‌کند: یکی از بهترین راه‌ها برای تبدیل کردن این بحران به یک فرصت استفاده از روش‌های خلاقانه و جدید در فضای مجازی برای ارتباط بیشتر و پویاتر با مخاطبان بود.
وی می‌افزاید: متأسفانه موزه‌های ما در قیاس با موزه‌های معتبر بین‌المللی از این جهت فعالیت کافی نداشته‌اند و شاهد بودیم که موزهایی که پیش از این بحران زیرساخت‌هایی بهتر برای ارتباط مستمر با مخاطب خود ایجاد کرده بودند اکنون شرایط مساعدتری برای حفظ ارتباط با مخاطبان و گذر از این بحران دارند.
عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان اضافه می‌کند: خوشبختانه اهالی حوزه تخصصی موزه‌داری به تکاپو افتادند تا این عرصه که به شکل معمول در جامعه سنتی موزه‌داری مورد توجه قرار نمی‌گرفت، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در واقع صفحات مجازی موزه‌ها فعال‌تر شده‌اند، گزارش‌های تصویری بیشتری در حال ارائه است و موزه‌هایی وجود دارد که موزه داران و راهنمایان آن، که زمانی امکان حضور فیزیکی در موزه را نداشتند، موظف بودند چند روز یک بار یکی از اشیا آن موزه را معرفی کرده و در مورد آن ویدئو تهیه کنند.
باغبان ماهر با اشاره به فواید فضای مجازی برای حوزه موزه داری، تصریح می‌کند: استفاده از فضای مجازی گاهی باعث می‌شود اطلاعاتی منتقل گردد که در شرایط عادی ارائه نمی‌شود، در واقع ممکن است بازدید کننده از جلوی شئ خاص عبور کند اما هیچ گاه این میزان اطلاعات در خصوص آن به دست نیاورد. مزیت دیگر چنین شیوه‌ای این است که معمولاً در بازدیدها و مراجعه‌های حضوری بیشتر موزه‌های مطرح و شاخص دیده می‌شود و موزه‌های کوچک و فرعی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. برای مثال در اصفهان گردشگران داخلی و خارجی شاید چندین بار از موزه چهل ستون، کاخ عالی‌قاپو و امثال آن بازدید کرده باشند اما به ندرت با یک فاصله کوتاه از موزه‌ای چون عصارخانه شاهی که موزه مردم شناسی محسوب می‌شود یا موزه خانه مشروطیت که منزل آقا نجفی اصفهانی بودی است بازدید می‌کنند؛ اما اکنون فرصت‌های برابری در فضای مجازی به وجود آمده است که اگر موزه داران به نحو احسن از آن استفاده کنند می‌توانند از این مزیت بهره مند شوند.
هنر دیرتر به حالت عادی بازمی گردد
علاوه بر تأثیرات اقتصادی و معنوی که این ویروس بر حوزه گردشگری و میراث فرهنگی گذاشت، تأثیراتی نیز بر هنر و اقتصاد آن وارد ساخت که از دید کارشناسان به سختی قابل جبران خواهد بود. در واقع این بحران برخی از کارشناسان هنری را به اظهار نظر درباره هنر، اقتصاد آن و حتی مجموعه داری آثار هنری واداشته است.
دو کارشناس اقتصاد هنر که در روزنامه هنر لندن در این باره پیش بینی کرده‌اند که اگر وضعیت فعلی تا پایان سال ۲۰۲۰ ادامه یابد، موزه‌ها باید برخی از گنجینه‌های هنری خود را در حراج بین‌المللی عرضه کنند تا بتوانند به حیات خود ادامه دهند. از سویی گالری‌های هنری و هنرهای تجسمی نیز به شدت تحت تأثیر این ویروس قرار گرفته و آسیب پذیر شده‌اند.
باغبان ماهر در این خصوص با بیان اینکه “وضع هنر از گردشگری متفاوت است”، تصریح می‌کند: حوزه اقتصاد هنر در ۱۰ سال گذشته در کشور ما بسیار شکوفا بوده است نمونه این شکوفایی تأسیس ۲۰ گالری خصوصی در شهر اصفهان است که از میان آنها حداقل پنج گالری خوب و فعال و حرفه‌ای وجود دارد. متأسفانه بحران کرونا دو جنبه منفی برای اقتصاد هنر داشت که به نحوی از گردشگری متفاوت است، چراکه بازدید از موزه‌ها یا سایر بخش‌های گردشگری صرفاً در ایام تعطیل متضرر می‌شود و به محض اینکه شرایط به حالت عادی بازگردد همه مردمی که در این ایام به گونه‌ای ناخواسته در شرایط قرنطینه قرار گرفته بودند شاید بیش از پیش برای سفر و بازدید اقدام کنند و ممکن است این امر ضرر بخش گردشگری را تا حدی جبران کند و حتی موزه‌ها بازدید بیشتری داشته باشند اما در خصوص هنر اینگونه نخواهد بود.
وی می‌افزاید: به دلیل اینکه در هنر صرفاً بحث بازدید نیست و خرید و فروش نیز مطرح است به نظر می‌رسد افرادی که معمولاً اقدام به خرید آثار هنری می‌کردند به دلیل مسائل اقتصادی که با آن درگیر شده‌اند و ممکن است ماه‌ها ادامه پیدا کند کمتر رغبت به سرمایه گذاری در حوزه هنر پیدا کنند، بنابراین ممکن است رکود فراگیر و طولانی مدتی در حوزه هنرهای تجسمی و گالری داری داشته باشیم که ممکن است منجر به تعطیلی موقت و یا دائم تعدادی از گالری‌ها شود و فروش آنها را کم کند و این امر صرفاً شامل ایران نیست بلکه یک مساله جهانی در اقتصاد دنیا محسوب می‌شود.
این عضو هیأت علمی ادامه می‌دهد: شاید افرادی که مباحث مربوط به هنر را دنبال می‌کرده‌اند به خاطر داشته باشند، در سال ۲۰۰۸ که بحران اقتصادی تمام اروپا و آمریکا را در برگرفت حدود پنج سال همه بازارهای هنری در سطح بین‌المللی دچار رکود بود؛ در واقع به نحوی می‌توان گفت دنیای هنر بعد از آن شوک در چهار سال اخیر توانسته بود از بحران خارج شده و وارد دوران رونق شود که متأسفانه گرفتار بحران دیگری شد.
باغبان ماهر اضافه می‌کند: امیدوارم اوضاع به این شکل بدبینانه‌ای که من پیش بینی کردم اتفاق نیفتد ولی بر اساس تجربه‌های پیش تر می‌توان حدس زد که احتمالاً شرایط در حوزه هنر نسبت به حوزه گردشگری و سایر حوزه‌ها دیرتر به شرایط عادی باز خواهد گشت.
باغبان ماهر با بیان اینکه این بحران درس خوبی برای جهانیان بود، تصریح می‌کند: از جامعه شناسان و فیلسوفان بزرگ بسیار شنیده‌ایم که می‌گویند جهان پس از کرونا شبیه پیش از آن نخواهد بود؛ در واقع به نظرم زمانی موفق خواهیم شد که بتوانیم درس‌های بزرگی از این واقعه بیاموزیم، از جمله اینکه صرفاً به یک روش واحد متکی نباشیم و همیشه به فکر روش‌های جایگزین، خلاق و پویا برای ارتباط با مخاطب باشیم./ KahgelArisa
منبع: خبرگزاری ایمنا
- مدیر سایت
- خرداد ۱۴, ۱۳۹۹
- 375 بازدید